Antyplagiat jest postrachem osób piszących prace dyplomowe. Sprawia, że studenci odczuwają stres i tracą motywację do pisania. Czasami zwracają się po pomoc w pisaniu prac na strony takie jak m.in. Cyber-promotor.pl, gdyż mają zapewnioną gwarancję od wad prawnych (plagiatu). Warto jednak poznać kilka sprawdzonych sposobów, które pomogą w pisaniu licencjatu bez plagiatu. Wbrew pozorom nie są to skomplikowane czynności. Można je wdrożyć do swojego procesu pisania. Dzięki temu możliwe stanie się zadbanie o lepszą jakość pracy, a także większy komfort psychiczny.
Spis treści
Pisanie prac. Czym jest plagiat?
Plagiat to przypisanie sobie części lub całości jakiegoś utworu (dotyczy to zarówno wszelkich pism, jak i zdjęć, utworów muzycznych, obrazów itd.) albo celowe wprowadzanie w błąd w kwestii praw autorskich. Jest to czyn wyróżniony w przepisach prawnych (artykuł 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych), a za jego popełnienie grozić może nawet do trzech lat więzienia. Warto również wskazać, że karze podlega nie tylko osoba, która plagiat stosuje, ale także ta, która go rozpowszechnia i tym samym pozwala na jego użytkowanie przez innych.
W najprostszym ujęciu wyróżnia się plagiat jawny (czyli opatrzenie całości lub części jakiegoś utworu swoim nazwiskiem) i ukryty (polega na dodaniu fragmentów czyjegoś utworu do swojego dzieła, bez odpowiedniego wyróżnienia autora). Istnieje także autoplagiat, który polega na ponownym wykorzystaniu własnych utworów (na przykład napisaniu drugiej książki, która stanowi parafrazę pierwszej, a więc jest jej powtórzeniem, czyli niejako skopiowaniem samego siebie).
Plagiatem nie są jednak sytuacje, gdy w procesie pisania pracy licencjackiej wykorzystuje się utwory innych osób, o ile zostaną one odpowiednio oznaczone (odpowiedni przypis i zapis w bibliografii) i nie zostaną w całości skopiowane. Warto wspomnieć, że plagiat dotyczy nie tylko tekstu, ale też fotografii, wykresów czy nagrań.
Jednolity System Antyplagiatowy
Jednolity System Antyplaguatowy (w skrócie JSA) to oficjalne narzędzie służące do sprawdzania oryginalności i stopnia plagiatu prac dyplomowych. Sprawdza pisanie prac licencjackich, inżynierskich i magisterskich. Od 2019 roku każda praca dyplomowa musi zostać wgrana do programu i powinna uzyskać pozytywny wynik, aby zostać dopuszczoną do obrony. Dostęp do niego posiadają jedynie promotorzy i wybrani pracownicy uczelni. To oni zatwierdzają pracę i zlecają badanie. Jednolity System Antyplagiatowy porównuje dane z pracy do baz prawnych, baz aktów sądowych, Internetu (także do popularnych stron), Ogólnopolskiego Repozytorium Pisemnych Prac Dyplomowych, baz dokumentów oraz innych prywatnych instytucji. System pozwala na wykrycie podobieństw (np. wykorzystanie fragmentu innej pracy), manipulacji (np. zmiana czcionki, podział wyrazów) oraz zmian stylu pisania.
Jednolity System Antyplagiatowy można więc potraktować jako jeden z etapów pisania pracy licencjackiej. Każdy etap stanowi proces, przez który należy przejść. Warto też pamiętać o tym, że często uzyskanie dodatniego wyniku nie jest końcem świata, gdyż odpowiednio wcześnie wgrana praca może zostać poprawiona (JSA przygotowuje raport i wskazuje na miejsca, w których wykryty został plagiat), dzięki czemu obrona jest w dalszym ciągu możliwa. Jak widać, nie ma więc sytuacji bez wyjścia.
Warto wybrać mniej popularny temat
Istnieją pewne tematy, które cieszą się wyjątkową popularnością i zostały opisane już na każdy możliwy sposób. W przypadku wyboru kolejnego takiego tematu, prawdopodobieństwo wystąpienie przypadkowego plagiatu jest większe, ponieważ wykorzystywane źródła często są zbliżone, a niekiedy znacząco się pokrywają. Zwiększa to ryzyko wykrycia niekoniecznie celowego plagiatu.
Jak się przed tym ustrzec? Przede wszystkim wybór tematu należy zacząć od tego, aby przejrzeć katalog prac dyplomowych swojej uczelni. Każda uczelnia wyższa posiada taką bazę. Dobrze przejrzeć zakres tematów z ostatnich trzech lat. Na tej podstawie należy sformułować temat własnej pracy. Pomocny może okazać się w tym zadaniu promotor lub promotorka.
Dużo przypisów w pracy
W czasie pisania pracy licencjackiej, magisterskiej lub inżynierskiej bardzo ważne jest korzystanie z dużej ilości źródeł bibliograficznych, a także ich odpowiednie oznaczanie w postaci przypisów. Złota zasada brzmi: lepiej dodać więcej niż mniej przypisów. Dzięki temu oznaczenie o wykorzystaniu danego tekstu jest czytelne i nie budzi żadnych wątpliwości. Również Jednolity System Antyplagiatowy uwzględnia to w swojej analizie (chociaż wymaga to ręcznego wykluczenia). Przydatne może okazać się też korzystanie z większej ilości źródeł. Warto też wspomnieć o tym, że konieczne jest oznaczanie nie tylko autorów tekstu, ale i źródeł, z których pochodzą zdjęcia, wykresy oraz tabele.
W tym miejscu warto także wspomnieć o tym, że warto dokładnie zapoznać się z zasadami dodawania przypisów. Ważny jest ich odpowiedni graficzny zapis. Poszczególne uczelnie mogą też mieć swoje własne zasady w zakresie ich użytkowania. Ponadto należy pamiętać o tym, że sposób dodawania przypisów powinien być spójny w całej pracy dyplomowej. Każdy przypis powinien zostać również zawarty w bibliografii, a w przypadku zdjęć i wykresów należy zrobić to w spisie fotografii i ilustracji. Oba zestawienia należy uszeregować alfabetycznie i powinny znaleźć się na końcu pracy.
Odpowiednie cytowanie podczas pisania prac
Warto jeszcze przed rozpoczęciem procesu pisania pracy dyplomowej, zapoznać się z zasadami dotyczącymi cytowania i stosować się do nich od samego początku. Konieczne jest odpowiednie oznaczanie każdego przytoczonego źródła. Należy też pamiętać o tym, że cytaty nie powinny być zbyt długie. Nie jest wskazane również ich zbyt częste wykorzystywanie. Powinny stanowić raczej uzupełnienie tekstu, a nie ich podstawę. Ponadto trzeba pamiętać o tym, że także zdjęcia i wykresy wymagają odpowiedniego oznaczenia oraz wskazania ich autora. Poza przypisami konieczne jest umieszczenie ich w bibliografii na końcu pracy.
Pisanie prac. Praca badawcza zamiast teoretycznej
Praca teoretyczna w znacznym zakresie stanowi odwzorowanie istniejących już treści, a więc sprawia, że ryzyko wykrycie plagiatu jest większe. Praca badawcza zakłada więcej własnych przemyśleń i samodzielnych analiz, które nie wymagają tak dużej ilości bibliografii. Przed wyborem tematu warto zastanowić się nad tym, co dla danej osoby będzie lepszym i mniej stresującym rozwiązaniem. Każda z tych opcji posiada swoje wady i zalety. W obu przypadkach niezbędne będzie jednak zaangażowanie oraz systematyczność.
Pisanie pracy za pomocą własnych słów
Bardzo często można spotkać się ze stwierdzeniem, że pisanie prac dyplomowych polega przede wszystkim na parafrazowaniu i stosowaniu odpowiednich synonimów. Częściowo prawdą jest, że jest to proces polegający na posługiwaniu się wiedzą teoretyczną, uzyskaną wcześniej przez innych. Jednak praca licencjacka, magisterska czy inżynierska powinna stanowić ich zebranie, porównanie i analizę. Stosowanie synonimów nie jest odpowiednie, gdyż antyplagiat jest wyczulony na to rozwiązanie. Także zamian kolejności słów nie jest dobrym sposobem. Bardzo ważne jest także to, aby odpowiednio oznaczać źródła. Konieczne jest więc korzystanie z przypisów (lepiej dodać ich więcej, niż mniej). W przypadku posługiwania się pracą innych autorów warto również spróbować, na przykład porównać ze sobą różne definicje czy koncepcje – pozwala to na większą swobodę autora, a w efekcie na zmniejszenie ryzyka wystąpienia plagiatu.
Reasumując, pisanie prac dyplomowych wiąże się z wystąpieniem przypadkowego plagiatu, którego nie zamierzaliśmy popełnić. Bardzo ważne jest zatem zastosowanie się do zasad edytorskich. Warto też skorzystać z poradników, jak uniknąć plagiatu jak choćby te dostępne na stronie Cyber-promotor.pl
